ECHT of NIET?
Kopie is geen kopie, of wel, maar...
Het complete retabel is na 1945 terug gekeerd na omzwervingen in Frankrijk (Pau) en Duitsland (kasteel Neuschwansstein) en Oostenrijk (zoutmijnen)
Het was behoorlijk beschadigd door het verblijf in de zoutmijnen van Altaussee en het transport in allerlei weersomstandigheden en slechte wegen (tijdens en na WOII)
Het werd naar Brussel gebracht waar het werd onderzocht en gerestaureerd
Ook het paneel van Van der Veken was daar bij, hoewel dit niet met alle andere panelen de Europa-reis had gemaakt
En wat stond in het rapport van professor Coremans?
"Na onderzoek met X-stralen kunnen we besluiten dat de structuur van de houtnerven van de panelen Johannes de Doper en van de Rechtvaardige Rechters identiek zijn"
Men heeft natuurlijk geen radiografisch onderzoek nodig om dit te zien!
Op grond van een wetenschappelijk betoog en vergelijkend fotomateriaal werd geconstateerd dat de jaarringen
van de bij elkaar horende delen van de zijpanelen, die in Duitsland waren gehalveerd, identiek zijn. De voor- en
de achterzijde van elk zijpaneel waren dus oorspronkelijk op één plank geschilderd.)
Liegt de professor? Heeft een medewerker het rapport veranderd?
Lijkt merkwaardig dat een prof zijn reputatie zo op het spel zou zetten
Even recapituleren:
panelen werden gestolen in 1934
Johannes de Doper wordt hetzelfde jaar terug bezorgd (als bewijs)
In 1939 begint Jef Van der Veken aan een kopie waarbij één van de rechters het gezicht krijgt van koning
Leopold III (om verschil met oorspronkelijk paneel te maken, geen vervalsing dus!)
Hij werkt naar een kopie van Michiel Coxie uit de 16de eeuw en werkt in de kathedraal om voortdurend kleur vergelijkingen te maken met andere panelen van het Lam Gods
In 1940 worden alle panelen (zonder RR), uitgezonderd dat van Van der Veken waaraan hij nog werkt, samen
met nog 69 andere schilderijen uit musea overgebracht naar Pau om ze te beschermen tegen Duitse
bombardementen (ook schilderij van Coxie?)
In 1942 worden de werken afgestaan aan Duitsland (door de regering Vichy die collaboreerde met
nazi-Duitsland) en worden ze naar Neuschwansstein gebracht.
Als de nazi's vrezen dat dit kasteel zal gebombardeerd worden verstoppen ze het in een zoutmijn in Oostenrijk (Altaussee) samen met 6700 andere schilderijen en zeer veel beeldhouwwerken, oorspronkelijke partituren, boeken...
In 1942 voert de Duitse officier Koehn een onderzoek naar het verdwenen paneel (het is dus nog niet in
Oostenrijk)
Koehn ging grondig tewerk bij zijn onderzoek
Hij doorzocht herhaalde malen de St.-Baafskathedraal, de St.-Gertrudiskerk te Wetteren, de tekenacademie, het Werkmanshuis, de woning van Arsène Goedertier en alles wat maar enigszins met Goedertier te maken had
Ook opgravingen op het kerkhof van Wetteren (nu verdwenen) waar Arsène werd begraven
Hij ondervroeg ook heel wat mensen. Heeft hij het terug gevonden?
1945: geallieerde troepen vinden het Lam Gods en nog zeer veel waardevolle schilderijen en andere waardevolle voorwerpen
De panelen van het Lam Gods worden via München over gevlogen naar Brussel
Vooraleer het Lam Gods terugkeerde naar de Sint-Baafskathedraal werd het eerst grondig onderzocht en
gerestaureerd
Documentairemaker André Cauvin, een van de belangrijkste documentairemakers van België, maakte een film over het Lam Gods in 1939
De film werd door een speciale regeringscommissies geselecteerd voor de wereldtentoonstelling in New York
en toont het retabel in al zijn pracht en praal vóór WO II
Na WO II maakte hij dan "Retour de l'Agneau Mystique" (1946)
Jammer genoeg is enkel nog een versie zonder klank te vinden (toeval?)
In de film zien we Van der Veken schilderen (?) aan de RR (op het echt paneel of zijn eigen kopie?)
(zie ook de film: "The Monuments Men" van George Clooney in 2014 in de bioscopen)
In 1951 worden de panelen terug naar Brussel gebracht voor veel grondiger onderzoek en restauratie, onder
leiding van Paul Coremans
Coremans laat het "gedicht" dat Van der Veken op de achterkant van zijn kopie (?) schilderde, met zwart
overschilderen
Omdat het niet de kopie is, maar het echte paneel en Van der Veken dus dat recht niet had?
Het "gedicht":
als plicht
verrricht
en om te wreken
voor streken
niet geweken
Jef Vanderveken
Oktober 1945
Merk op, verrricht!
Heeft Van der Veken hier toevallig een fout gemaakt?
Of staan de 3 R's voor: Restauratie Rechtvaardige Rechters?
Waarmee hij wou aantonen: ik restaureer nu het oorspronkelijke paneel (om het op zijn kopie te laten lijken en zo te zorgen dat men denkt dat het nog steeds zijn kopie is die in het retabel hangt?)
Als het echt zijn kopie is, heeft Coremans niet het recht dit te verwijderen!
Als het het echte paneel is, is het normaal dat hij het laat verwijderen
Coremans beweert nadien aan enkele mensen in de St.-Baafskathedraal (onder andere de neef van Arsène,
die na zijn dood zijn plaats als directeur van de Tekenacademie innam) dat ze "gerust" mochten zijn:
"Dit is het echte paneel!"
Heeft het echte paneel, maar gedeeltelijk overschilderd door Van der Veken (in opdracht van wie?) dan een
tijd gehangen in de kathedraal?
Later onderzoek (bij de verhuis in 1986 van de Vijdkapel naar een streng beveiligde glazen kooi in de Villakapel
of Doopkapel van de kathedraal met alarmsysteem) bracht aan het licht dat de RR de kopie was van
Van der Veken
Werd dus voordien in alle geheim het echte paneel terug verwijderd en opnieuw vervangen door de kopie?
Door wie? Waar werd het naar toe gebracht?
Klopt het dan toch dat het in het bezit zou zijn van een belangrijke Gentse familie zoals reeds in 2012 werd
bericht, maar pas in 2014 meer belangstelling kreeg door uitspraken van De Ridder
Is die familie dan de familie Frank Van Cauwelaert of de familie August De Schrijver, twee vooraanstaande katholieke families?
Arsène Goedertier tussenpersoon?
Meer en meer gaat men er van uit dat Goedertier niet de diefstal pleegde. Een zekere Lievens uit Schellebelle
wordt in dat verband genoemd
De dieven zelf zouden "niet in staat geweest zijn" om onderhandelingen met het bisdom te voeren
Daarom zouden ze aangeklopt hebben bij Goedertier, die zoals geweten een oude schoolkameraad was van
bisschop Coppieters (in de lagere school van Berlare)
Goedertier die toen al in ruzie lag met Coppieters (omwille van samenstelling kieslijsten in Wetteren en ook de nogal ?Marxistische? instelling van Goedertier?) en als fervent kunstliefhebber moet gedacht hebben dat dit een "eenvoudige" opdracht was
Men zou nooit aarzelen om, eens het bewijs in handen met de teruggave van Johannes de Doper, om het losgeld te betalen
Maar niet het bisdom is eigenaar van het retabel, maar de Belgische staat
Het gerecht wou niet ingaan op deze transactie ("We onderhandelen niet met gangsters.")
Daarop werd de toon van Goedertier vermoedelijk grimmiger, hij had zichzelf in nesten gewerkt
Heeft hij het dan terug overgedragen aan de opdrachtgevers van de diefstal?
Of heeft hij het dan inderdaad grondiger verstopt om zelf niet beschuldigd te worden en was hij dan inderdaad de enige die de plaats kende?
Heeft Koehn het dan gevonden?
Of hebben de opdrachtgevers, door het wegvallen van de tussenpersoon, uit schrik dan het paneel terug bezorgd, wetende dat ze het losgeld toch niet meer zouden krijgen?
* het verhaal
de dieven
de invloedrijke familie(s)